Ks. Zdzisław Struzik, Wychowanie do wartości. Szkoła podstawowa. Poziom 3, Instytut Papieża Jana Pawła II, Warszawa 2020

Podręcznik do pobrania w formacie pdf zarówno w całości (przez kliknięcie w obraz okładki), jak i w postaci plików z poszczególnymi wartościami (przez kliknięcie w numery wartości).

Poziom 3 - Strony tytułowe

Wychowanie do wartości. Szkoła podstawowa. Poziom 3

Poziom 3 - Spis treści

Wychowanie do wartości. Szkoła podstawowa. Poziom 3

Poziom 3 - Wykaz skrótów

Wychowanie do wartości. Szkoła podstawowa. Poziom 3

Wstęp do programu wychowawczego dla klas szkół podstawowych

Wychowanie do wartości. Szkoła podstawowa. Poziom 3

WARTOŚĆ DIALOGU Z DRUGIM CZŁOWIEKIEM

Dialog to sposób komunikacji, który koncentruje się na zrozumieniu innych, a nie na próbie przekonania ich do swoich racji. Nie oznacza akceptacji poglądów i wartości innych, ale respektowanie prawa do ich wyrażania. Najważniejszymi elementami dialogu są słuchanie i uczenie się.

Godność drugiego człowieka

Godność ludzka jest różnie postrzegana w zależności od środowiska życia człowieka. We współczesnym społeczeństwie postmodernistycznym, w czasach dominacji pieniądza i kultury posiadania, godność człowieka to temat, o którym nie jest łatwo mówić.

Radość ze wspólnoty szkolnej

Poziom, szkoła jest przestrzenią, w której uczeń buduje relacje z rówieśnikami. To środowisko powinno sprzyjać budowaniu dobrych, wzajemnych relacji między uczniami. Jest pierwszym środowiskiem, zaraz po rodzinie, z którym styka się młody człowiek. W grupie rówieśniczej właśnie przeżywa pierwsze swoje sukcesy i porażki, radości i smutki, spełnienie i rozczarowanie.

Wartość wspólnoty braterskiej
Wartość przyjaźni
Wartość spotkania z młodszym bratem, siostrą, kolegą
Wartość spotkania z człowiekiem starszym

Podejmowanie dialogu międzypokoleniowego, obecność dziadków w domu to czynniki, które kształtują rozwój emocjonalny dziecka. Duży skok cywilizacyjny ostatnich dziesięcioleci, nowości techniczne, zmiana modelu rodziny, odchodzenie od spraw duchowych, wszystko to przyczynia się do  wzrostu obojętności, a nawet wrogości wobec seniorów.

Wartość spotkania z dorosłym w domu rodzinnym, szkole lub innym środowisku
Jakie wartości niesie sympatia?
Wartość własnej płci oraz jej akceptacja
Wartość seksualności oraz jej akceptacja

Rozpoznawanie własnej sfery uczuciowej jest procesem skomplikowanym. Z pewnością powinna z niego wynikać akceptacja względem płci własnej i drugiego człowieka. Dziecko akceptuje swoją płeć i jest świadome jej wartości. Poparz płeć rozpoznaje swoje powołanie jako kobiety lub mężczyzny. Spotykając płeć przeciwną, bardziej odkrywa różnice. Najlepszym gwarantem prawidłowego rozwoju płciowego dziecka jest dobra relacja między rodzicami.

Wartość wspólnego zdobywania wiedzy
Przekazywanie wiedzy i umiejętności drugiemu człowiekowi w życzliwy sposób
Dobro wynikające ze wspólnej pracy

Wspólna praca, zarówno rodzica z dzieckiem, jak i dzieci ze sobą, może mieć olbrzymie znaczenie wychowawcze. Kształtuje postawę współpracy z drugim człowiekiem, rozwija kompetencje społeczne u dziecka, buduje i podtrzymuje więzi międzyosobowe. Praca wykonywana wspólnie przynosi satysfakcję i pożytek wszystkim, którzy ze sobą współpracują, ponieważ każdy może wnieść do niej własne umiejętności i talenty. Dziecko, poza obowiązkami szkolnymi, powinno mieć także obowiązki domowe i wykonywać choćby niewielką nawet pracę dla dobra wspólnego rodziny. Należy zwrócić uwagę, by praca była przydzielona sprawiedliwie i adekwatnie do wieku dziecka.

Dobro i radość wynikające ze wspólnej zabawy

Zabawa, podobnie jak uprawianie sportu, ma ogromne znaczenie dla rozwoju intelektualnego i fizycznego dziecka. Stanowi także ważne źródło rozwoju osobowego. Dziecko najlepiej uczy się poprzez zabawę. Wspólna zabawa z innymi dziećmi natomiast jest okazją do nabywania umiejętności społecznych: współpracy w grupie rówieśniczej, solidarności, wrażliwości na drugiego człowieka. To podstawowe elementy w budowaniu dojrzałej osobowości człowieka. Rodzice także powinni bawić się wspólnie z dzieckiem i poprzez zabawę wchodzić w świat dziecka, by lepiej je zrozumieć oraz nawiązywać z nim serdeczne relacje. Wspólna zabawa jest czynnikiem silnie integrującym rodzinę.

Dobro i radość wynikające ze wspólnego uprawiania sportu

Uprawianie sportu ma ogromne znaczenie dla rozwoju fizycznego dziecka, ale stanowi także ważne źródło rozwoju osobowego. Sport uczy wytrwałości, męstwa, zdolności do wyrzeczeń, odpowiedzialności za siebie i innych, współpracy w grupie, solidarności, umiejętności przyjęcia porażki. Wymienione elementy są podstawą do budowania dojrzałej osobowości człowieka. Warto zachęcać dziecko do uprawiania sportu, ale też wspólnie z nim uprawiać sport (rower, kajaki, wspinaczka). Stanie się to z pewnością elementem integrującym rodzinę.

Dobro i radość wynikające ze wspólnie przeżywanych wakacji

Wakacje są czasem upragnionego wypoczynku, czasem nieskrępowanej zabawy i przestrzenią do rozwoju osobowego dziecka. Podczas wakacji dziecko nawiązuje nowe przyjaźnie i znajomości, dzieje się to najczęściej poprzez wspólną zabawę i przeżywane przygody. Należy umożliwić dziecku jak najczęstszy kontakt z rówieśnikami. Warto również podpowiadać dzieciom w jaki sposób czynnie i ciekawie spędzać czas wolny od nauki i obowiązków, tak, aby dzieci nie traciły go przy komputerze czy telefonie komórkowym. Wakacje to też wspólnie spędzany czas z rodziną. Jest to okazja, aby pogłębiać więzi rodzinne pomiędzy rodzicami a dzieckiem.

Dobro i radość wynikające ze wspólnej wiary i religii

Przeżywanie wspólnej wiary i religii w życiu rodzinnym pozwala odkrywać Boga jako kogoś bliskiego, który kocha i uczy miłości. Odkrywanie wiary w codzienności: modlitwa, uczestnictwo w niedzielnej Eucharystii, radość ze świąt, pogłębianie wiary religijnej przez czytanie książek i czasopism utwierdza dziecko w przekonaniu, że jest ona ważna. Wspólne doświadczanie więzi z Panem Bogiem niesie za sobą dobro i radość.

Radość ze wspólnego dostrzegania i przeżywania piękna w sztuce i literaturze

Odbiór piękna ukazanego w sztuce i literaturze powinien odbywać się w atmosferze miłości i zrozumienia. Istotny jest sposób w jaki dziecko jest wprowadzane do tego świata. Sztuka i książka powinny być stymulujące dla dziecka, ciekawe, niosące dobre wzorce. Wychowanie przez sztukę opiera się na wspólnym przeżywaniu emocji i zaangażowaniu w zrozumienie przedstawianego świata.

Wartość poczucia bezpieczeństwa we wspólnocie

Poczucie bezpieczeństwa jest podstawową potrzebą dziecka i każdego dorosłego człowieka. Zapewnia prawidłowy rozwój emocjonalny i fizyczny. Bezpieczeństwo, które dziecko otrzymuje od rodziców sprawia, że staje się pewne siebie, ufne i otwarte na nowe doświadczenia. Wie, że w przypadku niebezpieczeństwa, niepowodzenia może liczyć na schronienie i wsparcie.

Wartość Ojczyzny

Patriotyzm objawia się przywiązaniem do swojej Ojczyzny i szacunkiem do ziemi rodzinnej oraz kultury narodowej. Zadaniem wychowania patriotycznego jest dbałość o wszechstronny rozwój dziecka, między innymi poprzez kształtowanie poczucia tożsamości kulturowej, lokalnej i narodowej, postaw patriotycznych, rozbudzanie zainteresowania kulturą regionu i życiem lokalnym. Istotne jest kształtowanie pozytywnej postawy wobec życia ludzkiego, Ojczyzny i przyrody.

Wartość kultury polskiej

Wartość kultury polskiej ma na celu poszerzanie wiedzy o naszej ojczyźnie. Pozwala nam na zrozumienie podstawowych pojęć takich jak “duch narodu”.

Wartość kultury europejskiej

Wartość kultury europejskiej jest dla nas bardzo istotna. W końcu jesteśmy jej częścią, częścią kontynentu europejskiego. Powinniśmy zatem poznać korzenie i dziedzictwo tej kultury.

Wartość dóbr kultury ogólnoświatowej

Wartość dóbr kultury ogólnoświatowej pozwala nam rozwinąć kontakt z ludźmi, czy kulturę bycia. Dzięki niej możemy zrozumieć jak różnorodny jest świat w którym żyjemy.

Wartość spotkania z człowiekiem innej kultury i rasy

Szacunek i akceptację wobec osób o odmiennym kolorze skóry, pochodzeniu etnicznym czy religii można budować za pomocą rozwoju kompetencji międzykulturowej. Kompetencja międzykulturowa, jak każda inna kompetencja, składa się z trzech elementów: wiedzy, umiejętności i postawy.

Wartości obecne w spotkaniu z obcokrajowcem

Od najmłodszych lat warto uczyć dzieci tolerancji, otwartości na inne kultury, narodowości i religie. Kiedy będą uwrażliwiane na siebie i innych, łatwiej będzie im zrozumieć, że wszyscy ludzie, niezależnie od reprezentowanej kultury, narodowości, religii, stanu posiadania, wieku itp. są równi, ciekawi i wartościowi.

Bogactwo spotkania z przyrodą ożywioną

Korzyści, jakie człowiek czerpie z przyrody, jest wiele. Świat zwierząt i roślin daje nam żywność. Rośliny produkują tlen, oczyszczają powietrze z dwutlenku węgla. Z naturalnych produktów produkuje się liczne lekarstwa. Odpoczynek na łonie natury wpływa korzystnie na cały organizm: na zdrowie psychiczne i fizyczne.

Bogactwo spotkania ze zwierzętami domowymi

Już od pierwszych lat życia dzieci interesują się światem zwierząt. Dzieje się to dzięki: pięknie ilustrowanym książeczkom dla dzieci (zwierzęta są głównymi bohaterami wielu bajek), dzięki opowieściom rodziców, spacerom, czy poprzez obecność jakiegoś zwierzaka w domu czy w gospodarstwie. Ważne jest kształtowanie odpowiedzialności za zwierzęta domowe. Zwierzęta są wrażliwe i inteligentne: ból, radość odczuwają tak jak człowiek.

Ziemia – najpiękniejsza planeta
Środki masowego przekazu nośnikami wartości

Skoro zgadzamy się na to, by dziecko miało dostęp do Internetu czy telewizji, musimy ustalić z nim zasady, które zapewnią mu bezpieczeństwo. To konieczne, by chronić je przed kontaktem z nieodpowiednimi treściami. Zasady muszą być dostosowane do wieku dziecka.

Bibliografia

Wychowanie do wartości. Szkoła podstawowa. Poziom 3

Szkoła podstawowaPoziom 3