Podręcznik do pobrania w formacie pdf zarówno w całości (przez kliknięcie w obraz okładki), jak i w postaci plików z poszczególnymi wartościami (przez kliknięcie w numery wartości).
Poziom 4 - Strony tytułowe
Wychowanie do wartości. Podręcznik dla liceum i technikum. Poziom 4
Poziom 4 - Spis treści
Wychowanie do wartości. Podręcznik dla liceum i technikum. Poziom 4
Poziom 4 - Wykaz skrótów
Wychowanie do wartości. Podręcznik dla liceum i technikum. Poziom 4
Wstęp do programu wychowawczego dla klas szkół licealnych
Wychowanie do wartości. Podręcznik dla liceum i technikum. Poziom 4
Autentyczność w relacjach międzyludzkich
Autentyczność ma szczególne znaczenie w budowaniu relacji z innymi. Pokazując siebie w prawdzie, druga osoba obdarza nas zaufaniem, szacunkiem oraz lojalnością. Postawa autentyczna to dochowanie wierności samemu sobie, wierności w przyjaźni, budowanie relacji i okazywanie miłości innym oraz Panu Bogu. Zadaniem wszystkich podmiotów wychowujących powinna być nauka wyrażania w życiu tego, co naprawdę człowiek myśli i czuje.
Radość z codziennych doświadczeń życiowych
Radość towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Wiara powinna umacniać go w osiąganiu życiowych celów, gdyż są one ważne w życiu każdej osoby ludzkiej. Zadaniem wszystkich podmiotów wychowujących powinna być pomoc uczniom w rozwijaniu naturalnej, autentycznej radości życia i ciekawości świata.
Budowanie wspólnoty rodzinnej
Z miłości człowiek został powołany do życia. Wspólnota rodzinna jest miejscem, w którym poszczególni członkowie rodziny okazują sobie nawzajem miłość, przynależność, bezpieczeństwo, szacunek, życzliwość. W rodzinie powinna panować równowaga uczuciowa i duchowa. Wychowanie w rodzinie powinno polegać na dialogu, ochronie dziecka przed negatywnymi wpływami. Główną cechą rodzicielstwa jest odpowiedzialność. Kształtowanie życia rodzinnego opiera się na świadomym wychowywaniu potomstwa do miłości. Rodzina jest wspólnotą osób, której relacje wymagają ciągłego pielęgnowania.
Wartość ojczystego języka
Język jest kluczowym elementem wartości danej kultury, który powinno się pielęgnować. Posługiwanie się nim rozwija człowieka emocjonalnie, intelektualnie i osobowościowo. Kontakt z wartościami kultury uczy go braterstwa i odpowiedzialności wobec samego siebie, rodziny, bliskich, ojczyzny.
Źródłem rozwoju duchowego człowieka jest między innymi kultura ojczysta, która niesie postawy tj. miłość i dobro, a także odpowiedzialność za spuściznę kulturową narodu. Więź młodego człowieka z ojczyzną wykształca w nim szacunek wobec ludzi, z którymi wspólnie tworzy społeczność narodową. Osoba ludzka, posługując się mową ojczystą, przyczynia się do pogłębienia relacji rodzinnych.
Siła przyjaźni w życiu człowieka
Naturalnym procesem jest, że człowiek rozwija się poprzez kontakt z innymi, dzieli się z nimi swoim życiem. Buduje z nimi wspólnotę, w której dba o dobro wspólne, miłując Boga i bliźnich. Przyjaźń jest relacją osób opartą na wzajemnym zrozumieniu, szacunku, zaufaniu i szczerości. Przyjaciele wspólnie, poprzez dialog rozwiązują konflikty, nieporozumienia. Rozumieją, że wartości tj. miłość, braterstwo, odpowiedzialność wynikają z wzajemnej pracy. Przyjaźń polega na okazywaniu troski o drugiego człowieka.
Wzorzec miłości matczynej
Kobieta jest powołana do macierzyństwa w różnorakim rozumieniu. Jej serce jest nakierowane na miłość, którą pragnie podzielić się z innymi. Miłość matki to przekazywanie dziecku wartości duchowych i społecznych, którymi będzie się ono kierowało w swoim dorosłym życiu. Matka jest autorytetem dla dziecka. Macierzyństwo nierzadko wiąże się z poświęceniem.
Miłość w relacji z drugim człowiekiem
Dla większości społeczeństwa właściwym miejscem realizacji miłości jest relacja zachodząca pomiędzy kobietą i mężczyzną. Miłość sprawia, że człowiek pragnie dobra dla drugiej osoby. Miłość jest twórczą więzią, która powinna być oparta na: prawdzie, wolności i szacunku. Jest to czynnik kierujący ludzkimi działaniami, jest ważnym aspektem życia ludzkiego, który powinien się stale rozwijać. Każdy człowiek jest odpowiedzialny za rozwój swojej zdolności do miłości. Zadaniem podmiotów wychowujących jest wychowywanie do miłości osobowej, a także kierowanie się zasadą miłości i zaufania wobec wychowanka.
Czyn heroiczny
Człowiek, dokonując czynu heroicznego, kieruje się miłością, osiągając dobro, które obiera za cel, przyczyniając się do poprawy losu drugiej osoby. Czyniąc to dobro, odczuwa duchowe pragnienie i spełnienie. Do takiego działania konieczna jest swoboda decyzji. Heroizm charakteryzuje odwaga, honor, męstwo, postępowanie sprawiedliwe, poświęcenie w obliczu niebezpieczeństwa.
Sprawiedliwa postawa człowieka
Każda osoba ludzka powinna kierować się sprawiedliwością, uczciwością – postawa uczciwa i sprawiedliwa powinna istnieć w myślach, czynach wobec rodziców, nauczyciela, bliskich. Osoba, w posiadaniu poczucia sprawiedliwości, kieruje się dobrem innych, angażując się w życie wspólnotowe, buduje tę wspólnotę i pozwala jej przetrwać. Dzięki temu taka osoba staje się doskonalsza moralnie. Zadaniem każdego wychowanka powinna być zatem dbałość o sprawiedliwe relacje interpersonalne. Człowiek postępując sprawiedliwie unika wyrządzania krzywdy innym, a jego postępowanie jest uczciwe i zgodne z prawdą.
Człowiek wobec natury i jej piękna
Natura jest źródłem, z którego człowiek czerpie natchnienie dla rozumienia samego siebie. To wartość stanowiąca piękno i dobro całego społeczeństwa. Dzięki niej człowiek dąży do zachowania spokojnego i harmonijnego życia. Szanuje świat przyrody, który go otacza. Wychowankowie powinni czuć potrzebę podejmowania właściwych działań dla ekologii, dzięki temu mogą pogłębić swoją więź z naturą.
Rola poezji w życiu człowieka
Poezji nie można jednoznacznie zdefiniować. Jest dziedziną sztuki, która dostarcza człowiekowi różnorakich odczuć i interpretacji. Wzrusza, zachwyca, uspokaja i objawia prawdę o Bogu, człowieku i świecie. Uczy refleksyjnego przeżycia, przez co pełni kluczową rolę w życiu młodych osób. Obcując z nią, można pogłębić swoją wrażliwość i rozumienie rzeczywistości.
Znaczenie prawdy w życiu człowieka
Prawda to podstawowa wartość każdej istoty ludzkiej. Człowiek powinien posiadać i stale rozwijać w sobie potrzebę prawdziwego widzenia otaczającego go świata. Kierując się prawdą, jest wolny, jego czyny i myśli są prawdziwe, nawiązuje trwałe relacje osobowe, oparte na prawdzie, szczerości i szacunku. Prawda powinna być dla młodych osób jedną z najcenniejszych wartości, którą powinni kierować się w swoim codziennym życiu.
Film jako forma edukacji
Przekaz filmowy powinien być odpowiedzią na współczesne potrzeby kulturalne oraz być odpowiedzią na pytania o tożsamość kulturową. Człowiek, dzięki kontaktowi ze sztuką filmową ma potrzebę jej zrozumienia, interpretacji. Oglądając dzieło filmowe, warto by odnajdywał w nim nie tylko rozrywkę, ale również wartości, które chciałby realizować w swoim życiu codziennym. Filmy o charakterze edukacyjnym wzbudzają ciekawość świata, pragnienie zrozumienia praw nimi rządzących. Kontakt ze sztuką filmową rodzi przeróżne uczucia, reakcje, które niekiedy pomagają zrozumieć nasze życie.
Malarstwo - piękno w dziełach sztuki
Malarstwo jest tym elementem kultury, z którym zetknął się każdy człowiek. Malarstwo, poza wrażeniami estetycznymi, wnosi w ludzkie życie wartości moralne i kulturalne. Umożliwia rozwój człowieka ku otwartości i wrażliwości na piękno. Kontakt z obrazem malarskim uruchamia wyobraźnię człowieka i skłania ku interpretacji dzieła na różne sposoby. Każdy przekaz wizualny wyróżnia się swoją oryginalnością. Patrząc na obraz, człowiek rozpoznaje przekaz i odczucia artysty, dzięki temu pogłębia swoją wrażliwość. Sztuka staje się mu bliska.
Architektura wyrazem dążenia człowieka do sacrum
Każda dziedzina sztuki tworzy m.in. dzieło sakralne. Wyraża przez to nie tylko piękno, twórcze spojrzenie oraz przekaz symboliczny, który wpływa pozytywnie na wyobraźnię i wrażliwość człowieka, ale również treści religijne. Każda forma architektoniczna o symbolice religijnej tworzy sferę sacrum. Dzieło architektoniczne inspiruje człowieka pod względem estetycznym i duchowym. Wzbudza w nim różnego rodzaju myśli, uczucia skierowane ku transcendencji. Pomaga w modlitwie i kontemplacji. Architektura sakralna swoim bogactwem dekoracji wywołuje podziw i zachwyt. Budowle sakralne stają się wyrazem dążenia człowieka do sfery sacrum. Pod wpływem religijnej wartości dzieła architektury człowiek dokonuje swojej wewnętrznej przemiany duchowej. Osiągniecie dojrzałości duchowej jest ważnym elementem rozwoju osobowego każdej osoby ludzkiej.
Odpowiedzialność wobec drugiego człowieka
Człowiek żyje w społeczeństwie i jego postawa wobec drugiego człowieka powinna być postawą odpowiedzialności. Istota ludzka realizuje się w pełni poprzez bezinteresowny dar z siebie. Taka postawa względem własnej społeczności buduje lepsze relacje wokół nas. Szczególnie w rodzinie powinna istnieć współpraca, współodpowiedzialność i jedność.
Dobro. Wartość czynu ludzkiego
Ludzki czyn podlega ocenie moralnej. Może być oceniony jako zgodny lub niezgodny z ładem moralnym i sumieniem. Mówimy wówczas o czynie dobrym lub złym. Osoba ponosi odpowiedzialność moralną za swój czyn – realizuje dobro moralne lub ponosi moralną winę.
Piękno. Wartość estetyczna dzieła sztuki
Wartość estetyczna dzieła jest tym większa, im czytelniejsza jest dla odbiorcy i im bogatsze są możliwości interpretacji tego dzieła. Sztuka ukazuje wiele aspektów życia. Dzieło powinno być czytelne dla szerokiego grona odbiorców, nie tracąc własnej tożsamości, winno nieść ze sobą określone wartości ogólnoludzkie.
Sztuka nowoczesna
Sztuka nowoczesna jest nowym, nierzadko bardzo interesującym wyrazem tego, co przeżywa współczesny człowiek. Może być ona formą wypowiedzi w kulturze i przekazywać wartości. Z drugiej strony, ten rodzaj sztuki bywa niekiedy kontrowersyjny, formalny i beztreściowy. Sztuka nowoczesna bywa przez to niezrozumiana, pozbawiona głębszych wartości lub też ślepo podążająca za modą. Dlatego ważne jest poznawanie od najmłodszych lat kanonów kultury i kluczy interpretacyjnych.
Praca. Potrzeba ludzkiej pracy
Praca ludzka niesie za sobą określoną wartość moralną, ponieważ człowiek jest podmiotem swego działania i poprzez pracę wyraża samego siebie. Spełnia on określone działanie jako osoba, a więc świadomy i wolny podmiot. Przez pracę człowiek wyraża to, kim jest, jakie są jego wartości, dążenia. A zatem, ów wymiar podmiotowy ludzkiej pracy warunkuje i pociąga za sobą jej etyczny charakter.
Wykonywany zawód. Powołanie
Odnajdując swoje powołanie, człowiek realizuje siebie i rozwija swoją osobowość. Poprzez odkrywanie zdolności potrafi zobaczyć własną indywidualność, odkrywa, że rozwój talentów nadaje jego życiu określony kierunek. Podążanie tą drogą sprawia, że człowiek jest spełniony i ma poczucie satysfakcji. Wysiłek włożony w rozpoznawanie talentów owocuje rozwojem osobowym i ma pozytywny wpływ na innych ludzi.
Umiejętność współpracy z drugim człowiekiem
Możliwość pełnego rozwoju zyskuje człowiek przez otwartość na drugiego, w kontakcie z nim. Życie społeczne stwarza możliwość dzielenia się własnymi wartościami z innymi ludźmi i uzupełnienia różnorodnych braków jednostki. Poprzez tak rozumianą swoistą wymianę w społecznej wspólnocie realizuje się indywidualny sens ludzkiego życia i jego pełny rozwój.
Wychowanie. Wartość autorytetów
W procesie dydaktycznym i wychowawczym autorytet jest elementem niezbędnym. Jest to jedna z ważniejszych umiejętności, jaką powinien mieć wychowawca. Aby skutecznie oddziaływać na wychowanków, przekazywać im wiedzę, uczyć właściwych postaw czy wartości lub też umiejętnie formować umiejętności, autorytet wychowawcy jest elementem fundamentalnym.
Samowychowanie. Dojrzałe sumienie
Proces wychowywania we wczesnym etapie życia ma charakter zewnętrzny. W momencie wchodzenia w dojrzałość, kształtowania swojego sumienia, człowiek wychowuje sam siebie. To oznacza, że dojrzały osobowościowo człowiek w większym stopniu kieruje się wewnętrznym systemem wartości, zaś bodźce zewnętrze mają mniejszy wpływ na jego postawę i czyny. W swym postępowaniu jest on wewnątrzsterowny, niezależny.
Świadomość i dojrzałość seksualna
Świadomość i dojrzałość seksualna są elementami świadomego i dojrzałego przeżywania miłości. Dotyczy to jej wymiaru nie tylko fizycznego, ale też psychicznego, moralnego, społecznego i duchowego. Osiągnięcie zdolności do podjęcia działań seksualnych nie jest równoznaczne z osiągnięciem dojrzałości emocjonalnej czy społecznej. Gotowość do określonych działań musi łączyć się ze świadomością konsekwencji, które się z nimi wiążą oraz zdolnością do wzięcia za nie odpowiedzialności.
Przekazywanie życia
Przekazywanie ludzkiego życia ma obok wymiaru biologicznego i społecznego również istotny wymiar psychologiczny i duchowy. Przeżycia i doświadczenia w toku dojrzewania do macierzyństwa i ojcostwa są istotnym czynnikiem w tworzeniu się obrazu własnej osoby i w kształtowaniu się poczucia tożsamości płciowej. Poglądy i postawę danej osoby wobec płodności i przekazywania życia możemy pojmować jako odbicie jej osobowości, stopień jej dojrzałości i hierarchię wartości, jaką się kieruje.
Światopogląd a postawa życiowa
Dojrzałość osoby zakłada dążenie do coraz większej spójności pomiędzy jej światopoglądem, a postawą życiową, to znaczy konkretnymi decyzjami i działaniami przez nią podejmowanymi. Wychowawca ma wpływ na kształtowanie i zmianę światopoglądu wychowanka, poprzez zapewnienie mu możliwości poszerzania wiedzy i zdobywania nowych doświadczeń tak, aby owa dojrzałość i integracja osobowa mogły się realizować.
Wartość religii. Człowiek - istota religijna
Człowiek jest istotą religijną. Zawsze będzie dążył do czegoś, co go przekracza, będzie poszukiwał Boga. W dzisiejszych nowoczesnych czasach szczególnie widać, jak bardzo człowiekowi potrzeby jest Bóg. Żadna rzecz, technologia, nauka nie jest w stanie wypełnić tej fundamentalnej potrzeby w człowieku. Gdy jej zabraknie, człowiek traci sens swojego istnienia, a rozwój staje się niemożliwy.
Nauka. Wartość poszczególnych nauk
W procesie przemian cywilizacyjnych i kulturowych mamy do czynienia z występowaniem dynamicznych zjawisk. Ich efekty nie pozostają obojętne dla każdej z dyscyplin naukowych zwłaszcza tych, których problematyka badawcza wiąże się z człowiekiem. Doświadczamy jednak, że mimo niewątpliwych osiągnięć nauki, człowiek nadal pozostaje tajemnicą, wciąż do końca nieodkrytą, nauka zaś pozostaje bezradna wobec fundamentalnych pytań.
Nauka i mądrość
Nauka jest w gruncie rzeczy dochodzeniem do prawdy. W nauce istotne jest również otwarcie się na wymianę myśli z innymi ludźmi i współpracę. Przynosi ona wówczas satysfakcję ze wspólnych osiągnięć. Nie mniej ważnym aspektem jest rozumienie nauki jako odkrywania prawdy o świecie i o samym sobie. A to określić możemy jako mądrość. Bez tego elementu jakakolwiek nauka nie miałaby sensu.
Bibliografia
Wychowanie do wartości. Podręcznik dla liceum i technikum. Poziom 4