[…] Proszę, o ile to możliwe, o polecenie filmów, które mają wartości, które dziecko w wieku 7 lat mogłoby oglądać? […] Co mogłoby dziecko obejrzeć i służyłoby po części jego rozwojowi? […]
W odniesieniu do polecanych filmów i Pańskich słusznych spostrzeżeń, pełna odpowiedź wymaga skupienia się na kilku aspektach.
Pierwsza kwestia dotyczy celu oglądania treści multimedialnych. Rodzice mają różne motywacje. Niekiedy może chodzić o chwilę wytchnienia, innym razem może to wynikać z potrzeby skupienia się przez rodzica na pracy czy deklarowanej przez dziecko chęci rozrywki przed ekranem. Warto mieć na uwadze fakt, że pozwalanie dzieciom na oglądanie telewizji czy korzystanie z treści udostępnianych w Internecie w dużych ilościach i bez kontroli przeglądanych treści niesie ze sobą długoterminowe skutki. Niekiedy będą one widoczne za kilka lat. Bajki, wbrew temu co powszechnie się uważa, wpływają niekorzystnie na rozwój wyobraźni, gdyż dostarczają gotowe obrazy. Lepsze efekty dla pobudzenia kreatywności, zwiększenia zasobu słownictwa i rozwijania w dziecku ciekawość świata, daje lektura książek.
Druga kwestia dotyczy czasu spędzanego przed ekranem, gdyż może mieć on negatywne skutki w postaci wad postawy czy nadwagi. Od lat badacze zajmujący się relacjami dzieci – media dzielą najmłodszych na trzy kategorie: do drugiego roku po urodzeniu, między drugim a piątym rokiem oraz powyżej szóstego. Istnieją przy tym pewne różnice w rozumieniu ekspozycji na media. Podczas gdy dla jednych będzie to jakiekolwiek patrzenie się w ekran (telewizora, komputera, tabletu czy smartfona) bez względu na cel, inni będą odróżniać obrazy zmieniające się dynamicznie (filmy, bajki, gry) od wideorozmów. Dość liberalne wytyczne Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej (ang. American Academy of Pediatrics, skrót AAP) precyzują, że dzieci do drugiego roku po urodzeniu nie powinny w ogóle patrzeć się w ekran, dzieci w wieku od drugiego do piątego roku po urodzeniu powinny patrzeć na ekran nie więcej niż jedną godziny dziennie, a w odniesieniu do dzieci od szóstego roku po urodzeniu zasugerowano, że długość czasu przed ekranem powinna być ustalana indywidualnie przez rodziców, jednak rekomenduje się, aby było to nie więcej niż dwie godziny dziennie. Rekomendujemy, aby czas ten był zdecydowanie krótszy i został zrekompensowany aktywnością fizyczną trwającym dwa a nawet trzy razy tyle, co czas przed ekranem.
Mając powyższe na uwadze zachęcamy do rozważnego planowania seansów i do poświęcenia czasu na oglądanie bajki czy filmu wspólnie z dzieckiem, aby seansowi towarzyszyła rozmowa na temat przekazywanych tam treści, wyjaśniać wątpliwości i wskazywać na wartości. Jest to doskonała okazja do umacniania relacji. Wartościowe filmy mogą wspierać rozwój i być źródłem inspiracji do różnych form aktywności, dostarczając pomysłów na nowe zabawy, prace plastyczne, ale też pobudzać do refleksji.
Trzecia kwestia dotyczy samych treści. Warto sięgnąć po inne środki wyrazu takie jak poezja czy muzyka. Z pewnością nie należy zmuszać dziecka do oglądania konkretnej pozycji, ani też do dokończenia zaczętego filmu, jeśli nie ma na to ochoty. Kategorycznie należy jednak odrzucić te produkcje, które są prezentują sceny przemocy, okrucieństwa czy antywartości. Powszechne dziś w filmach dla dzieci przebodźcowanie prowadzi w późniejszym czasie do agresji i trudności ze skupieniem. Pojawiają się bardzo często u takich dzieci problemy ze snem.
Dotychczas, także w Polsce, powstało kilka inicjatyw związanych z filmami promującymi wartości. Jedną z nich jest serwis KATOFLIX, działający jako „wypożyczalnia internetowa dobrych, wartościowych filmów, głównie z przesłaniem chrześcijańskim” (https://katoflix.pl/o-nas), którego właścicielem jest Studio Katolik prowadzone przez Zgromadzenie Zakonne Salwatorianów. Kategoria dla dzieci (https://katoflix.pl/dla-dzieci) obejmuje 45 tytułów (filmy i seriale), z których 33 są sklasyfikowane jako filmy dla dzieci w wieku 7 lat lub młodszych. Część filmów ma charakter religijny. Inną ciekawą inicjatywą jest projekt „Nie z tej ziemi” (https://nieztejziemi.pl/). Z kolei anglojęzyczny serwis Common Sense Media (https://www.commonsensemedia.org/) przedstawia ograniczenia wiekowe dotyczące filmów, przypisując im również oceny w ramach określonych kategorii (wartość edukacyjna, pozytywny przekaz, pozytywne role do naśladowania, przemoc i strach, epatowanie seksualnością, język, konsumpcjonizm, nałogi). Oceny serwisu wzbogacone są przez informacje zwrotne od rodziców i dzieci. Pozwala to rodzicom na dokładne przefiltrowanie dostępnych na rynku tytułów.
Poniżej zamieszczamy kilka pozycji. Jest to subiektywny przegląd, a ocenę pozostawiamy Rodzicom. Pragniemy również zauważyć, że filmy, zależnie od indywidualnego poczucia dojrzałości i wrażliwości, dla jednego dziecka mogą wydawać się zbyt dziecinne, dla innego natomiast mogą okazać się zbyt trudne emocjonalnie. Istotne jest poszanowanie wolności i samoświadomości dziecka w tym względzie.
Filmy pełnometrażowe (porządek alfabetyczny):
Cudowny chłopak, 2017 (Polska – 2018), reżyseria Stephen Chbosky, scenariusz Josh Appelbaum – André Nemec, Lionsgate, Stany Zjednoczone, dramat, film familijny. Nb. według klasyfikacji KRRiT od 12 roku po urodzeniu.
Epoka lodowcowa, 2002, reżyseria Chris Wedge – Carlos Saldanha, scenariusz Michael J. Wilson – Michael Berg, 20th Century Fox, Stany Zjednoczone, film familijny, animowany.
Gdzie jest Nemo, 2003, reżyseria Andrew Stanton – Lee Unkrich, scenariusz Andrew Stanton, Pixar Animation Studios – Walt Disney Pictures, Stany Zjednoczone, film familijny, animowany.
Król Maciuś Pierwszy, 2007 (Polska – 2008), reżyseria Sandor Jesse – Lutz Stützner, scenariusz Hans-Werner Honert – Inès Keerl – Bernd Roeder, Francja – Niemcy – Polska.
Krudowie, 2013, reżyseria i scenariusz Kirk DeMicco – Chris Sanders, 20th Century Fox, Stany Zjednoczone, film familijny, animowany.
Ratatuj, 2007, reżyseria Brad Bird, scenariusz Brad Bird – Jan Pinkava, Pixar Animation Studios – Walt Disney Pictures – Don Bluth Productions, Stany Zjednoczone, film familijny, animowany.
Sekrety Morza, 2014 (Polska – 2015), reżyseria Tomm Moore, scenariusz Will Collins, Cartoon Saloon, Belgia – Dania – Francja – Irlandia – Luksemburg, film familijny, animowany.
Wall-E, 2008, reżyseria Andrew Stanton, scenariusz Andrew Stanton – Jim Reardon, Pixar Animation Studios – Walt Disney Pictures, Stany Zjednoczone, film familijny, animowany.
Seriale (porządek alfabetyczny):
Basia, 2017, reżyseria Marcin Wasilewski – Łukasz Kacprowicz, scenariusz Szymon Jachimek – Zofia Stanecka – Marcin Wasilewski, Polska, film animowany.
Ciekawski George, 2006-2015, Stany Zjednoczone, film animowany.
Dora i przyjaciele, 2014-2017, Stany Zjednoczone, Nickelodeon film animowany.
Dora poznaje świat, 2000-2014, Stany Zjednoczone, Nickelodeon film animowany.
Franklin i przyjaciele, 2012-2014, Nickelodeon, Stany Zjednoczone –Kanada, Singapur.
Kajtuś, 2000-2013, Stany Zjednoczone – Kanada – Francja – Południowa Afryka, film animowany.
Nela mała reporterka, 2013-2021, familijny cykl reportaży.
Nie z tej ziemi, 2019-2022, reżyser Bartek Kędzierski, Orangeanimation – Horus Zbigniew Raczyński, Polska – ciekawie rozwijający się projekt (https://nieztejziemi.pl/serial/), którego ukończenie spodziewane jest wkrótce.
Pamiętnik Florki, 2014, Polska, Studio Filmowe Anima-Pol, film animowany.
Rodzina Treflików, 2016-2019, reżyseria Marek Skrobecki, scenariusz Piotr Dumała i inni, Polska, KAZStudio, film animowany.
Wiking Tappi, 2018-2019, reżyseria Andrzej Piotr Morawski i inni, scenariusz Marcin Mortka – Marcin Graj, film animowany.
Witaj, Franklin, 1997-2004, scenariusz Richard Elliott, Kanada – Francja – Stany Zjednoczone, Nickelodeon, film animowany.
Żubr Pompik, 2016-2017, reżyseria Wiesław Zięba i inni, scenariusz Tomasz Samojlik – Ewelina Gordziejuk, Polska, film animowany.
Może jednak audiobook?
Jeśli Pański syn zechciałby dać jeszcze szansę audiobookom, proszę rozważyć te pozycje:
Astrid Lindgren, Dzieci z Bullerbyn, czyta Edyta Jungowska, Wydawnictwo Jung-off-ska.
Łukasz Wierzbicki, Afryka Kazika, czyta Jacek Kawalec, Wydawnictwo Bis.
